فلور طبیعی دهان چیست ؟ اصطلاح فلور طبیعی میکروبی به جمعیتی از میکرو ارگانیسم‌ها (موجودات بسیار ریزی که با میکروسکوپ‌های نوری و الکترونی دیده می‌شوند) گفته می‌شود که روی پوست و سطح مخاطی افراد سالم زندگی می کنند. تخمین زده می‌شود میکروارگانیسم‌هایی که درون و بر سطح بدن انسان زندگی می‌کنند (که اکنون به عنوان میکروبیوتای طبیعی شناخته می‌شوند) ده برابر بیشتر از تمام سلول‌های بدن انسان هستند. تمام ماده ی ژنتیکی این باکتری‌های همسفره، در مجموع به عنوان میکروبیوم شناخته می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند “میکروبیوتای طبیعی” خط اول دفاع در برابر میکروب‌های بیماری‌زا را بوجود می‌آورند، به هضم غذا کمک می‌کنند و در تجزیه ی سموم نقش دارند و در تکامل سیستم ایمنی نقش مهمی ایفا می‌کنند.

تغییر این جمعیت میکروبی طبیعی یا ایجاد تغییر در فراوانی این جانداران هم سفره ممکن است در بروز بیماری‌هایی مانند التهاب لثه، پریودنتیت، ژنژیویت، پلاک دندانی و حتی بیماری التهابی روده نقش داشته باشد.

پوست و غشا های مخاطی مانند سطوح داخل دهان، لوله ی گوارش، چشم و … همیشه دارای میکرو ارگانیسم‌های زیادی هستند که می‌توان آن ها را به دو گروه تقسیم کرد:

۱)فلور مستقر

“فلور مستقر” شامل میکروارگانیسم های تقریبا ثابتی‌اند که در یک سن خاص در محل خاصی از بدن یافت می‌شوند و در صورت پاکسازی‌، فورا دوباره جایگزین می‌شوند.

۲)فلور موقت

“فلور موقت” شامل میکروارگانیسم‌های غیر بیماری‌زا یا بالقوه بیماری زایی است که از محیط به دست می‌آیند و دائمی نمی‌مانند و ایجاد بیماری نمیکنند. البته تا زمانی که فلور مستقر طبیعی دست نخورده باقی مانده باشد.در غیر این صورت این میکروارگانیسم های موقت می توانند تکثیر شوند و بیماری ایجاد کنند.

همه ی میکروارگانیسم های موجود در فلور طبیعی قابل کشت در آزمایشگاه نیستند. بنابراین دانش ما درباره ی فلور طبیعی در حال تغییر است.

به میکروارگانیسم‌هایی که بطور دائم در سطوح بدن مستقر هستند، همسفره می‌گویند و رشد و گسترش آنها در یک نقطه از بدن به عوامل فیزیولوژیک مانند دما، رطوبت و وجود مواد غذایی خاص و مواد مهارکننده بستگی دارد. بهتر است بدانید که وجود این موجودات برای زندگی ضروری نیست چون حیوانات در غیاب فلور میکروبی هم می‌توانند براحتی زندگی کنند. ولی با این وجود فلور مستقر در مناطق خاص نقش مشخصی در حفظ سلامت و عملکرد طبیعی بدن بازی می کنند. مانند تولید ویتامین K توسط فلور میکروبی مستقر در روده که به جذب غذا هم کمک می کنند. همچنین این فلور طبیعی می‌‌توانند از تکثیر باکتری‌های بیماری‌زا از طریق تداخل باکتریایی جلوگیری کنند.

از طرف دیگر اعضای فلور طبیعی در شرایط خاصی می‌توانند ایجاد بیماری کنند‌‌‌، از طریق ورود این باکتری‌ها به داخل خون یا بافت‌های اطراف به هر دلیلی مانند دستکاری‌های دندان و یا عمل جراحی دهان یا ضربه‌های کوچک مثل مسواک زدن محکم یا جرم‌گیری دندان می‌توانند روی دریچه‌های مصنوعی یا تغییر شکل داده‌ی قلب سوار شوند و اندوکاردیت عفونی ایجاد کنند.

ارتباط نوزاد و مادر در فلور طبیعی

نوزادان در تماس مستقیم با مادر (صرف نظر از نوع زایمان) باکتری‌های مختلف موجود در نواحی مختلف بدن را به دست می‌آورند؛ بنابراین، در ابتدای ایجاد میکروبیوتا روی بدن نوزاد (کمتر از ۵ دقیقه پس از تولد)، این میکروبیوتا به صورت یکنواخت در سراسر بدن پخش شده است؛ نوزادانی که از طریق زایمان واژینال به دنیا آمده‌اند، باکتری‌هایی مشابه باکتری‌های واژینال مادر(در تمام نقاط بدن) خواهند داشت.

نوزادانی که از طریق سزارین به دنیا آمده اند، فاقد باکتری‌های واژینال مادر(مانند لاکتو باسیل، پرووتلا، آتوپیوم و … )هستند و باکتری‌های مشابه پوست مادرشان(مانند استافیلوکک، کورینه باکتریوم، یا گونه های پروپیونی باکتریوم) بر سطح تمام نقاط بدنشان دیده می شوند. (۱)

همانطور که میدانید حفره ی دهان انسان شامل تعدادی از زیستگاه‌های مختلف از جمله دندان ها‌، سولکوس لثه، زبان، گونه ها، کام سخت و نرم و لوزه هاست که توسط باکتری‌ها احاطه می‌شود. (۲)

در فلور طبیعی حفره‌ی دهان طی ۴ تا ۱۲ ساعت پس از تولد، استرپتوکک ویریدنس تثبیت می‌گردد و به عنوان اصلی‌ترین عضو فلور مستقر تا پایان عمر باقی می‌ماند. منشا این باکتری احتمالا مجاری تنفسی مادر و اطرافیان نوزاد است.

در اوایل زندگی استافیلوکک های هوازی و بی هوازی، دیپلوکک‌های گرم منفی دیفتروئید‌ها و گاهی لاکتوباسیل‌ها هم اضافه می‌شوند. وقتی که دندان ها جوانه می‌زنند اسپیروکت‌های بی‌هوازی و برخی از گونه های دیگر هم اضافه می‌شوند. (۳)

علاوه بر باکتری‌ها طیف گسترده ای از میکرو ارگانیسم‌ها در حفره ی دهان انسان زندگی می‌کنند، از جمله قارچ‌ها (گونه‌های کاندیدا در بعضی افراد)،ویروس ها،آغازیان و تک یاخته‌ها. (۴)

میکروبیوتای دهان بخش مهمی از میکروبیوتای انسان را تشکیل می‌دهد و شامل چند صد گونه ی متفاوت است. (تاکنون بیش از ۶۰۰ گونه متفاوت از حفره ی دهان جدا شده است) اما اطلاعات اندکی از میکروبیوتای طبیعی افراد مختلف وجود دارد با این حال تنوع قابل توجهی در میکروبیوم بزاق در سراسر جهان وجود ندارد.

جمع بندی

همانطور که میدانید پلاک دندانی شامل ۳۰۰ تا ۴۰۰ گونه ی بالغ باکتریایی می‌باشد که به طور ساده به صورت یک رسوب چسپیده (بیوفیلم) به دندان شناخته می‌شود که تقریبا تمام آن از باکتری‌های فلور طبیعی دهان ساخته شده است. (۵)

از طرف دیگر شایع‌ترین بیماری‌های دهانی مانند پوسیگی، التهاب لثه و پریودنتیت مبتنی بر میکروارگانیسم‌ها و بیوفیلم متشکل از آن‌ها روی دندان‌ها است. بنابراین، رایج ترین و بهترین استراتژی و استاندارد طلایی برای پیشگیری از این بیماری های دهان برداشتن مکانیکی این بیوفیلم‌ها از دندان‌، ترمیم یا پروتز دندان با مسواک زدن منظم است.(۶)

با استفاده از خمیردندان مولتی اکشن آلفادنت از پوسیدگی دندان خود جلوگیری کنید

منابع

دکتر سارا پیره

۱.  برگرفته از کتاب میکروب شناسی پزشکی جاوتز، ویراست بیست و ششم، فصل دهم، فلور طبیعی بدن انسان

۲. برگرفته از مقاله The human oral microbiome “Journal of bacteriology ,2010

3. برگرفته از کتاب میکروب شناسی پزشکی جاوتز، ویراست بیست و ششم، فصل دهم، فلور طبیعی بدن انسان

۴. برگفته از مقاله ی Human oral microbiota and its modulation for oral health,march 2018,page 883_893

5. برگرفته از کتاب میکروب شناسی پزشکی جاوتز، ویراست بیست و ششم، فصل دهم، فلور طبیعی بدن انسان

۶. برگرفته از مقاله oral microbiota,10 may 2016