مقدمه
خمیردندانهای عملکردی متعددی امروزه در دسترس عموم قرار گرفته است. خمیردندانها پر استفادهترین و پرفروشترین محصولات بهداشت دهان و دندان هستند. امروزه تنوع بالایی از این محصولات برای اهداف مختلف در بازار عرضه میشود. این امر موجب شده تا انتخاب محصول مناسب متناسب با شرایط مختلف هم آسان و هم سخت شود. آسان از این جهت که برای هر شرایطی دسترسی به تنوعی از خمیردندان ها وجود دارد. سخت از این جهت که تعداد بالای خمیردندان ها آگاهی و شناخت بالاتری را برای انتخاب می طلبد. از آنجا که محیط دهان و اطراف دندانها از جمله آلودهترین نواحی بدن به حساب میآیند، ضرورت عاری نگهداشتن دندانها از تجمعات میکروبی پلاک با مسواکزدن به همراه کاربرد خمیردندانها، یکی از موثرترین روشهای مقابله با انواع بیماریهای مربوط به دندان است.
در این مطلب از آلفادنت، به طبقهبندی خمیردندان و انواع عملکردی آن اشاره شده است. درواقع اصطلاح خمیردندان عملکردی، به خمیردندان برای هر عملکرد مورد انتظار گفته می شود. شناخت از این محتوا می تواند در انتخاب خمیردندان مناسب، هماهنگ با نیازهای شخصی کمک نماید.
طبقهبندی خمیردندانها
امروزه خمیردندانهای موجود در بازار بر اساس حالت و قوام و عملکرد آنها به دو گروه تقسیمبندی میشوند. در ابتدا شرح کوتاهی از انواع این تقسیم بندی آوردهشدهاست.
بر اساس حالت و قوام
خمیردندانهای موجود در بازار به یکی از صورتهای خمیردندان، پودرهای دندانی، پودرهای دندانی مرطوب، ژلهای دندانی، ترکیبی از خمیر و ژل و خمیردندانهای روان عرضه میشوند. خمیردندانهای اولیه بیشتر به صورت پودر بوده اما انواع جدید آن به صورت خمیر یا ژل میباشند. خمیردندانهای ژلی هم از انواع خمیری آن هستند که تنها تفاوت آن در بالا بودن درصد اجزای تغلیظ کننده ی آن می باشد. بیماران از خمیردندان های خمیری بیشتر از فرم ژل آن استقبال می کنند.
بر اساس عملکرد
از نظر نوع عملکرد، خمیردندانها به دو دسته درمانی و آرایشی-بهداشتی تقسیم میشوند. البته خمیردندانهای با محتوای فلوراید تا حد ۱۵۰۰ ppm میتواند بر اساس ادعای تولیدکننده به عنوان آرایشی یا دارویی طبقهبندی شوند.
-
خمیردندان درمانی
در صورتی که هدف از کاربرد یک خمیردندان تاثیر بر بیماری خاص و کاهش آن در حیطهی دهانودندان باشد، واژهی درمانی به آن اطلاق میگردد. از لحاظ تاثیرگزاری، خمیردندانهای درمانی خود به چند دسته طبقهبندی میشوند. خمیردندانهای ضدپوسیدگی، ضدپلاک و ژنژیویت، ضدحساسیت، ضدجرم و سفیدکننده و … از انواع خمیردندانهای درمانی محسوب میشوند.
-
خمیردندان آرایشی و بهداشتی
این محصولات حاوی فلوراید نبوده و فقط جنبه سایشی و پاککنندگی دارند و باید دندان را تمیز و براق کنند. نکته مهم در مورد این خمیردندانها این است که سایش آنها از حد مطلوب بیشتر نباشد.
در ادامه مطلب شرح کاملی از معرفی انواع خمیردندانهای عملکردی آورده شده است.
۱) خمیردندان ضدپوسیدگی
خمیردندان ضدپوسیدگی یکی از انواع خمیردندانهای عملکردی است که به دلیل وجود فلوراید در آن، از پوسیدگی دندانها به طور چشمگیری جلوگیری میشود. این نوع خمیردندان حاوی ترکیبات فلورایدی مانند سدیمفلوراید (NaF)، فلورایدقلع (SnF2 ) یا مونوفلوئورو فسفات (MFP2) است. خمیردندانهای حاوی فلوراید، پوسیدگی دندانها را بهطور قابل توجهی کاهش میدهند. در مقالات مروری متعدد کاهش ۳۷ درصد در دندانهای شیری و ۲۴ درصد در دندانهای دائمی گزارش شدهاست. همچنین وجود فلوراید در جلوگیری از پوسیدگی در بالغین در تمام عمر موثر میباشد.
سطح اولیه فلوراید در ژلها و خمیردندانهای بدون نیاز به تجویز نسخه، ۱۰۰۰ تا ۱۱۰۰ ppm بوده که مقدار فلوراید موجود در تیوب هم بیش از ۱۲۰ mg نمیباشد. اما میزان فلوراید در خمیردندانهایی که نیاز به نسخه دارند، گاها تا ۲۶۰ mg در یک تیوب است. اگر به دنبال خرید خمیردندانهای ضدپوسیدگی هستید، توجه کنید که در این نوع خمیردندانها معمولا فرمول فلوراید و یا کلمه فلورایددار روی تیوپ خمیردندان نوشتهشدهاست.
۲) خمیردندان ضدپلاک و ژنژیویت
خمیردندان ضدپلاک یکیدیگر از انواع خمیردندانهای عملکردی است. این خمیردندان مانع جمعشدن پلاکها روی دندان و لثهها میشود. این مواد احتمال بروز بیماریهای لثه را با کاهش اثرهای باکتریایی به طور چشمگیری کاهش میدهند. انواع مختلفی از این خمیردندانها که مواد فعال تشکیلدهنده گوناگونی دارند تولید و به بازار عرضه شده است. عوامل آنتیپلاک ممکن است مستقیما بر باکتریهای پلاک اثر کنند یا باعث از همگسیختگی پلاک شوند یا به دفع سادهتر و کاملتر پلاک حین مسواکزدن و نخدندان کشیدن کمک کنند.
۳) خمیردندان ضدجرم
این نوع خمیردندانها تاثیر زیادی در پیشگیری از تجمع جرم روی دندان دارد. همچنین خمیردندانهای ضدجرم رنگدانهها و لکههای رنگی روی دندان را از بین میبرد. خمیردندان مخصوص ارتودنسی از انواع خمیردندانهای ضدجرم میباشد. خمیردندانهای کنترلکننده رسوب، خمیردندانهای کاملا طبیعی همچون آلفادنت و همینطور خمیردندانهای آنتیباکتریال نیز به همین اندازه در سلامت دندانها نقش داشته و از ایجاد حفرههای دندانی در طول مصرف از آن پیشگیری میکنند.
-
محدودیت استفاده از خمیردندان ضدجرم
میزان وجود ترکیبات ساینده در خمیردندان باید منجر به بهبود عملکرد تمیزکردن دندانها در مسواک زدن شود. مقدار بیشازحد مجاز این ترکیبات ساینده موجب مشکلات متعددی نظیر سایش مینا و عاج دندان میشود.
خمیردندان سیگاریها از انواع خمیردندانهای ضدجرم است. شرکتهای سازنده خمیردندانهای ضدجرم برای تاثیرگذاری بیشتر و بهتر محصول خود و برای هرچه سفیدتر شدن دندانها، بر مقدار و ابعاد ذرات ساینده موجود در خمیردندان میافزایند؛ مسئلهای که مورد تایید بسیاری از کارشناسان علوم دندانپزشکی نیست.
۴) خمیردندان ضد حساسیت
یکیدیگر از انواع خمیردندانهای پرمخاطب در بازار، خمیردندانهای ضدحساسیت است که توسط برخی شرکتهای تولیدکننده خمیردندان به بازار عرضه میگردد. این خمیردندانها مخصوص افرادی است که دندانهای حساسی دارند و با خوردن خوراکیهای گرم یا سرد، درد شدیدی را به صورت ناگهانی در دندانهایشان احساس میکنند.
این خمیردندانها حاوی ترکیباتی نظیر نیترات پتاسیم، استرانتیم استات، کلسیم سدیم فسفوسیلیکات،کربنات کلسیم یا حتی ترکیبات فلوراید است. این ترکیبات موجود در خمیردندان باعث کاهش حساسیت اعصاب حسی دندان میشوند و با بازسازی مینای دندان، شدت تحریکات وارد بر اعصاب دندان را کاهش میدهند. استفاده از خمیردندانهای ضدحساسیت به جای خمیردندانهای سفیدکننده و ساینده، از توصیههای همیشگی دندانپزشکان است.
فراموش نشود که اکثر این خمیردندانها برای استفاده روزمره و دایمی مناسب نیست. به طور معمول باید دورهای دو هفتهای از این خمیردندانها استفاده شود و بعد از آن تا چند هفته از خمیردندان معمولی استفاده کرد. در صورت تداوم حساسیت، بهتر است با توصیه دندان پزشک یک یا چند دوره دیگر از این خمیردندانها استفاده شود. خمیردندان طبیعی ضدحساسیت آلفادنت از انواع بدون محدودیت و روزانهی این گونه خمیردندان است. برای سفارش و دیدن اطلاعات بیشتر میتوانید به وبسایت رسمی آلفادنت مراجعه فرمایید.
۵) خمیردندان سفیدکننده دندان
بیشتر افراد به دنبال خرید خمیردندانهایی برای سفیدی هرچه بیشتر دندانهایشان هستند. از طرفی دیگر شرکتهای سازنده خمیردندان نیز در رقابت شدید با هم برای ارائهی خمیردندانهایی با خاصیت سفیدکنندگی بیشتر برای جذب مشتری هستند. خمیردندانهای سفیدکننده حاوی مواد سایندهای است که دندانها را با زدودن لکهها از روی سطح دندان، سفید و درخشان میکند. اثر استفاده درازمدت از خمیردندان سفیدکننده هنوز مشخص نشده است.
فراموش نشود که افراد باید به عنوان یک مصرفکننده از خمیردندانهای سفیدکننده انتظارات منطقی داشته باشد. این خمیردندانها دارای مواد ساینده و پاککننده قوی هستند که موجب تمیزی و سفیدی و شفافیت دندانها میشوند. اگر دندانهایی سالم و بدون پوسیدگی دارید، خرید این خمیردندانها را به شما توصیه میشود. در صورتی که دندانهایتان دارای پوسیدگی متعدد و مینای آسیبدیده است، بهتر است دور این خمیردندانها را خط بکشید. مواد شیمیایی قوی موجود در ترکیبات خمیردندانهای سفیدکننده به طور مستقیم روی عاج دندان قرار گرفته و سبب بروز حساسیت دندانی در افراد میگردد.
-
محدودیت استفاده از خمیردندان سفیدکننده
در این خمیردندانها موادی از قبیل دیاکسید تیتانیوم یا ترکیبات پراکسید هستند. در این خمیردندانها مواد سفیدکننده روی سطح دندانها رسوب کرده و باعث سفیدشدن موقتی دندان میشوند. باید توجه داشت این خمیردندانها نمیتوانند بد رنگیهای شدید یا بد رنگی ناشی از پوسیدگی یا جرم را از بین ببرند.
اگر زردی دندانها به دلیل مصرف موادغذایی رنگی باشد، میتوانید از خمیردندانهای سفیدکننده استفاده کنید. اما حواستان باشد که استفادهی نادرست از آنها خطرساز میشود. اکثر مردم در استفاده از این خمیردندانها دچار افراط میشوند. در نتیجه امکان ساییدگی و تخریب مینای دندان و یا مشکلاتی مانند عقبرفتگی لثهها بروز میکند. برای پیشگیری از بروز این مشکلات لازم است که در کنار خمیردندانهای سفیدکننده یک خمیردندان معمولی نیز استفاده کرده و مسواک نرمی را انتخاب کنید.
حواستان باشد که کودکان نباید از خمیردندانهای سفیدکننده استفاده کنند. همچنین اگر مینای دندانتان به طور طبیعی تیرهتر باشد، استفاده از خمیردندانهای سفیدکننده کاری از پیش نمیبرد و رنگ دندانها تغییری نمیکند. بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید تا تکنیکهای مناسب شرایط شما را معرفی کند.
۶) خمیردندان ضدباکتری
در این نوع خمیردندانها از مادهای به نام تریکلوزان استفاده میشود. تریکلوزان یک مادهی ضدباکتری با طیف وسیع است که بر علیه انواع گستردهای از باکتریها موثر است. این ماده به عنوان عامل ضدباکتری در صابونهای دئودورنت و اسکرابهای ضدباکتری پوست در کشور آمریکا بکار میرود.
تری کلوزان همچنین به عنوان یک عامل آنتیباکتریال در محصولات دهانی مانند خمیردندانها و دهانشویهها بکار برده میشود. با اینکه میزان این ماده در خمیردندانها در محدودهی حداقل مجاز یعنی ۰٫۳% است، با این وجود استفادهی زیاد از این نوع خمیر دندانها توصیه نمیشود.
۷) خمیردندان همه کاره یا پرو اکسپرت
نوعی دیگر از خمیردندانهای عملکردی، خمیردندان همهکاره یا اکسپورت است. این خمیردندانها نوع کاملتری از دیگر گونهها هستند که در برگیرنده بیشتر خصوصیات خمیردندان میباشد. خصوصیاتی نظیر جلوگیری از ایجاد پلاک، پیشگیری از تشکیل جرم، جلوگیری از پوسیدگی، مبارزه با بیماریهای لثه، پیشگیری از حساسیت دندانی و سفیدکردن دندانها.
اکثر این خمیردندانها دارای فرمولی پیشرفته با تکنولوژی دو سیلیسی است که میتواند تا ۸۰ درصد لکههای سطحی روی دندان را از بین برده و بروز لکههای جدید پیشگیری کند. این محصول دارای قدرت بالایی در مبارزه با میکروبها بوده و به گونهای طراحی شده که به مدت ۱۲ ساعت مانند حصاری مقاوم از دندانها محافظت میکند. خمیردندان طبیعی کامپلت آلفادنت از ایجاد پلاک، ورم لثه و نیز حفرههای دندانی جلوگیری میکند. همچنین این خمیردندان با راحیه ملایم ون و قدرت پاککنندگی بالا بسیار مورد رضایت مصرفکنندگان قرار گرفته است.
۸) خمیردندان کودکان نوعی دیگر از خمیردندانهای عملکردی
با توجه به عدم امکان آموزش بهداشت دهانودندان به کودکان، مشکل پوسیدگی دندان امری شایع در بین کودکان است. به همین دلیل، مراقبت از دندانهای کودکان از ابتدای رویش آنها در دهان الزامی و مهم است. خمیردندان طبیعی کودک آلفادنت متناسب با دندان کودک، تمیزی و حذف پلاکهای دندانی را سبب میشوند. بنحوی که به مینای حساس دندان کودک آسیبی وارد نگردد.
همچنین با میزان فلوراید استاندارد و موردنیاز دندانهای این طیف سنی، علاوه برجلوگیری کردن از پوسیدگی دندانهای کودکان از خطر مسمومیت فلوروزی در آنها نیزجلوگیری بعمل آمده است. همچنین خمیردندانهای کودک آلفادنت با طعم و طراحی جذاب، کودکان آنها را در رعایت بهداشت دهان و دندان ترغیب میکند. از دیگر ویژگیهای این محصول خوراکی بودن، پخش آسان بر روی دندانها، آزاد شدن سریع طعمدهنده، کف مناسب و شستشوی راحت و آسان از سطح دندانها میباشد.
۹) خمیردندان بدون فلوراید
خمیردندان بدون فلوراید مدت زیادی است که تولید میشود. شرکتهای بسیار معتبر و گاه گمنام زیادی اقدام به تولید خمیردندان بدون فلوراید در انواع مختلف نمودهاند و همگی این کار را به این دلیل انجام دادهاند که امروزه نیاز زیادی به وجود فلوراید در خمیردندان احساس نمیشود. استفاده از خمیردندان بدون فلوراید به خصوص برای کودکان و خردسالان میتواند کاملا مناسب باشد. مشروط به اینکه حتما کودکان مراقبتهای دندانپزشکی تخصصی کافی را دریافت کرده و در رعایت بهداشت دهانودندان کاملا همکاری کافی داشته باشند. استفاده از خمیردندان بدون فلوراید در کودکانی که بهداشت دهان را درست رعایت نمیکنند، ریسک پوسدگی را بیشتر میکند!
فراموش نکنید که گرچه فلوراید به آب آشامیدنی شهری اضافه میشود ولی امروزه آب شهری اغلب شهرها به قدری آلوده است که اغلب ما یا از آب بطری استفاده میکنیم و یا با دستگاههای تصفیه سعی در کاهش املاح آب ( و به دنبال آن کاهش فلوراید آب) مینماییم! بنابراین فلوراید داخل آب ممکن است به همه جای بدن برسد جز به دهان و دندان ها!
از انواع خمیردندانهای بدون فلوراید موجود در بازار میتوان به خمیردندان طبیعی مانترای آلفادنت اشاره کرد. این خمیردندان بدون فلوراید، ۹۸/۵ درصد طبیعی بوده و فاقد هرگونه ترکیبات شیمیایی مضر میباشد. میتوانید برای مشاهده اطلاعات بیشتر دربارهی این محصول و خرید آن به وبسایت رسمی آلفادنت مراجعه کنید.
۱۰) خمیردندان ضدبوی بد دهان
خمیردندانهای حاوی تریکلوزان، کوپلیمر و سدیم فلوراید در کاهش باکتریهای دهانی و بوی بد دهان بسیار موثر است. پس اگر یکی از اهداف استفاده از خمیردندان برای شما از بین بردن و جلوگیری از بوی بد دهان است، به فرمولاسیون و ترکیبات نوشته شده روی بستهبندی خمیردندان دقت کنید تا بهترین انتخاب را داشته باشید.
۱۱) خمیردندان برای سیگاری ها
بهترین انتخاب برای افراد سیگاری که به دلیل استفاده مداوم از سیگار دندانهایی زرد و لک دارند، خمیردندانهای با خاصیت سفیدکنندگی است. همچنین به علت بالا بودن احتمال پوسیدگی دندان در این افراد نسبت به سایرین، خاصیت ضدپوسیدگی و داشتن فلوراید از الزامات است. نکته دیگر این است که بهتر است از محصولات حاوی عصارههای گیاهی مثل نعنا یا اکالیپتوس استفاده کنند تا بوی بد سیگار را تا حدی از بین ببرد.
افراد سیگاری گاها وسوسه میشوند تا از خمیردندانهای ضدجرم برای رهایی از شر جرمهای روی دندان و تغییر رنگ آن، استفاده کنند. اما پیشنهاد میشود که به دلیل قدرت بالای سایندگی خمیردندانهای ضدجرم از آنها به صورت مداوم استفاده نشود. بنابراین اگر به صورت روزانه از این خمیردندانها استفاده شود، باید در انتظار سایش مینای دندانها و درنتیجه بالارفتن حساسیت دندان به خوردن هر خوراکی یا نوشیدنی سرد و گرم بود. همچنین ذرات ساینده این خمیردندانها، سایش لثهها را نیز در پی خواهد داشت. بنابراین به افراد سیگاری توصیه میشود استفاده از این خمیردندانها را به یکبار در هفته و یا هر دو هفته یکبار کاهش دهند.
نیکوتین و قیر در دود تنباکو، زرد شدن و ایجاد لکه روی دندانها را در پی دارد. چند بار مسواک زدن در روز روشی خوب برای بهبود ظاهر دندانها است. این کار نهتنها از جلوگیری از لکه شدن دندانها، بلکه به محافظت در برابر بیماری لثه نیز کمک میکند. همچنین انتخاب خمیردندان مخصوص سیگاریها توصیه شده است. این خمیردندانها حاوی مواد خاصی هستند که به بهبود ظاهر دندانهای تغییر رنگ داده کمک میکند.
۱۲) خمیردندان زغالی از انواع خمیردندانهای عملکردی
خمیردندان زغالی نیز یکی از انواع خمیردندانهای عملکردی میباشد. خمیردندان زغالی از زغال فعال تهیه شده است. عملکرد زغال فعال طی یک فرایند شیمیایی افزایش مییابد و توانایی جذب باکتری و ذرات مواد غذایی را خواهد داشت. زغال فعال معمولاً از ترکیبات متفاوتی از قبیل استخوان، پوست نارگیل، خاک اره و هسته زیتون به دست میآید. زغال فعال با توجه به قابلیت بالایی که در جذب ذرات مواد غذایی و باکتری دارد، در فیلترهای آب نیز مورد استفاده قرار میگیرد. مردان روم باستان از زغال برای تمیز کردن دندانهای خود استفاده میکردند که امروز این روش قدیمی در دنیای مدرن مورد استفاده فراوان قرار گرفته است.
زغال فعال موجود درون خمیردندان به از بین بردن لکه روی دندان کمک میکند. از آنجایی که زغال فعال همراه با قابلیت سایندگی خفیف، به از بین بردن جرم و تارتار متوسط در هنگام مسواک زدن کمک میکند. همچنین موجب خوشبو شدن تنفس و نیز سفیدتر شدن دندانها و رفع لکه روی آنها میشود. طرفداران استفاده از ترکیبات حاوی زغال فعال بر این باورند که دارای خاصیت آنتیباکتریال، ضدقارچ و ضدویروس است. این موارد از مزایای بینظیر زغال فعال محسوب میشوند. به یاد داشته باشید که استفاده از زغال فعال در مقادیر کم بدون خطر بوده و میتواند تا حدودی باعث سفیدشدن و تمیزشدن دندان شود.
۱۳) خمیردندان مناسب ارتودنسی؛ یکیدیگر از انواع خمیردندانهای عملکردی
یکیدیگر از انواع خمیردندانهای عملکردی، خمیردندان مناسب دندانهای ارتودنسی شده است. از توصیههای اکید ارتودنتیستها، رعایت بهداشت دهانودندان در طول دوره درمان ارتودنسی است. همین امر اهمیت استفاده از خمیردندانهای مخصوص ارتودنسی در انجام صحیح فرایند تمیز نگهداشتن دندانها را افزایش میدهد. اگر به دنبال رعایت صحیح بهداشت دهانودندان خود در دوران ارتودنسی هستید، در انتخاب خمیردندان مناسب ارتودنسی نهایت دقت را داشته باشید. در ادامه ویژگیهای یک خمیردندان ارتودنسی را در قالب چند نکته شاخص بیان شده است.
خمیردندان مخصوص دندانهای ارتودنسی برای راحتی شرایط تمیزکردن دندانها به خصوص در نوع ارتودنسی ثابت با فرمولاسیون خاص تولید و عرضه میشود. ترکیبات به کار رفته در انواع این خمیردندان تاثیر زیادی در مقاومت دندانهای محصورشده با سیم و براکت در مقابل باکتری و پلاکهای دندانی دارد. حرکت ملایم مسواک پوشیده شده از خمیردندان مخصوص بر روی دندانها پس از هر وعده غذایی، اهمیت بسزایی در بهداشت دندانهای ارتودنسی شده دارد.
اولین نمونه از خمیردندانهای مناسب، استفاده از خمیردندانهای حاوی فلوراید در بهداشت دندانهای ارتودنسی به شمار میآیند. دومین نوع موثر نمونه ضدپوسیدگی این نوع محصولات است که در صورت استفاده مناسب از آن به تنهایی تاثیر فوقالعادهای در کاهش بروز پوسیدگی در دندان ارتودنسیشده دارد. خمیردندانهای طبیعی آلفادنت از بهترین انواع خمیردندانهای ضدجرم و پلاک مناسب دندانهای ارتودنسیشده میباشد. از مزایای خمیردندانهای طبیعی آلفادنت میتوان به فاقد گلوتن و هرگونه مواد شیمیایی مضر مورد استفاده در خمیردندانهای رایج در بازار اشاره کرد.
منابع