مقدمه

حساسیت به خمیردندان چیست؟ خمیردندان رایج‌ترین ماده‌ی مورد استفاده در بهداشت و سلامت دهان و دندان است. با این حال، اغلب افراد از حساسیت‌های مربوط به خمیردندان خبر ندارند. هر چند برای بهداشت و سلامت دهان و دندان خود باید به طور مداوم از مسواک استفاده شود، موارد نادری دیده می‌شود که فرد پس از استفاده از خمیردندان دچار ناراحتی در اطراف دهان خواهد شد. این نوع حساسیت دهانی ازجمله حساسیت‌های نادر مشاهده شده در بین افراد است. مقالات و مطالب زیادی در مورد حساسیت دندان‌ها در این زمینه موجود است.

حساسیت دندان‌ها، حالتی است که محیط دهان در مقابل عواملی مثل سرما، گرما و شیرینی خوراکی‌ها به شدت تحریک می‌شوند. درواقع دهان و به ویژه لب‌ها، زمانی که تحت تاثیر عوامل بیرونی قرار گرفته و واکنش‌ نشان می‏‌دهند، به آن حساسیت یا آلرژی گفته می‌شود. در این مطلب به یکی از انواع حساسیت‌های کمتر شناخته شده یعنی حساسیت به خمیردندان پرداخته شده است.

حساسیت (آلرژی) چیست؟

وقتی سیستم ایمنی بدنی انسان به موادی که معمولا بی‌خطر هستند، مانند غذاها، داروها یا رایحه خاصی واکنش نشان می‌دهد، به آن حساسیت یا آلرژی گفته می‌شود. آلرژی رایج‌ترین عارضه‌ای است که برای افراد رخ می‌دهد. در حالی که در جامعه بیشتر در مورد آلرژی به مواد غذایی، داروها و مواد آرایشی شنیده می‌شود، حساسیت به خمیردندان از جمله موارد نادری بوده که احتمال بروز در افراد مختلف وجود دارد. معمولا آلرژی افراد را به یاد عطسه کردن و آبریزش بینی می‌اندازد. اما علائم این نوع حساسیت متفاوت بوده و بیمار را دچار مشکلات دیگری خواهد کرد. به همین دلیل داشتن دانش کافی در مورد حساسیت به خمیردندان و راه‌های تشخیص، پیشگیری و درمان آن مهم است.

حساسیت به فلوراید و سایر ترکیبات خمیردندان

خمیردندان ها می توانند حاوی برخی از مواد حساسیت‌زای بالقوه باشند. حساسیت به خمیردندان اغلب در اثر وجود یکی از مواد تشکیل‌دهنده در ترکیبات خمیردندان است. در اغلب موارد، عامل حساسیت‌زا در ترکیبات خمیردندان، ماده فلوراید است. رایج ترین نشانه‌های حساسیت به فلوراید عبارتند از آفت دهان و راش پوستی. به‌عنوان مثال در تحقیقی که از یک خانم ۳۵ ساله گزارش شد، بررسی‌های آلرژیک نشان داد که وی به اولافلور، نوعی فلوراید در برخی از برندهای خمیردندان، حساس است. بر اساس نتایج تحقیقات، ناراحتی، قرمزی، تورم و التهاب بافت می‌تواند از نشانه‌های حساسیت به نعنا یا اسانس نعنا و پونه در خمیردندان باشد.

از دیگر موادی که موجب حساسیت به خمیردندان خواهند شد، عبارتند از طعم دهنده ها شامل میخک، نعنا و پونه، افزودنی ها مانند پارابن و اسانس، سدیم بنزوات و پروپیلن گلایکل. همچنین برخی افراد که نشانه های حساسیت به خمیردندان را تجربه کرده اند، ممکن است به محصولات مشابه نیز آلرژی داده و علائم حساسیت مجدداً در آن ها نمایان گردد. برای مثال استفاده از دهانشویه و آدامس می‌تواند موجب قرمزی، تورم و دیگر واکنش های آلرژیک در افراد گردد.

علائم حساسیت به خمیردندان

نشانه‌های حساسیت به خمیردندان بر اساس ترکیبات به کار رفته در ساخت خمیردندان و همچنین شدت واکنش افراد متفاوت است. اغلب علائم آلرژی به خمیردندان تشخیص داده نمی‌شود یا اشتباه تشخیص داده می‌شود. اطلاع داشتن از علائم و نشانه‌های ابتلا به این نوع حساسیت می‌تواند به تشخیص بهتر آن کمک کند. اما به طور کلی علائم حساسیت‌های مربوط به خمیردندان تنها در محدوده دهان بروز می‌کنند. بسیاری از علائم بلافاصله یا چند ساعت پس از استفاده از خمیردندان بروز می‌یابند. در ادامه چند مورد از این نشانه‌ها مطرح شده است:

– راش پوستی

راش به نوعی زخم‌های پوستی همراه با قرمزی و التهاب گفته می‌شود. حساسیت به خمیردندان می تواند موجب ایجاد راش در گوشه‌های دهان گردد. این عارضه باید سریعاً درمان شود که گاهاً در صورت عدم درمان به موقع، به سمت پایین منتشر خواهد شود. این آلرژی همچنین می تواند لب پایین را به صورت کامل درگیر کند.

– ترک گوشه های لب

یکی از نشانه‌های حساسیت به خمیردندان ابتلا به ترک خوردگی شدید لب است. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که ابتلا به ترک لب یکی از رایج‌ترین واکنش‌های آلرژیک پوستی به خمیردندان است. این نوع آلرژی میتواند با راش در دهان همراه شود. این عارضه همچنین موجب التهاب و خشکی لب خواهد شد. در موارد حادتر و شدیدتر ابتلا به این نوع حساسیت، می تواند موجب تورم و تخلیه چرک از گوشه های لب شود. هر چند ترک گوشه لب بیشتر در اثر ابتلا به قارچ یا باکتری رخ می دهد، اما می تواند در اثر حساسیت به خمیردندان نیز باشد.

– دل درد

در هربار مسواک زدن، احتمال دارد مقدار بسیار کمی از خمیردندان بلعیده شده و وارد بدن شود. در صورت وجود حساسیت، این امر می تواند موجب بروز مشکلات گوارشی و حالت تهوع در برخی افراد گردد.

– آفت دهان

برخی مواقع این حساسیت به صورت آفت در دهان خود را نشان می دهد. آفت ها زخم های دردناکی در دهان هستند که به مواد غذایی و نوشیدنی های تند حساسند. برای اطلاعات بیشتر درباره ی این عارضه و راه های درمان آن می توانید به مقاله “آفت و راه های درمان آن” مراجعه کنید. البته بالعکس این موضوع، استفاده از خمیردندان طبیعی آلفادنت، از آفت دهانی جلوگیری کرده و حتی می تواند بهبود آفت های موجود را تسریع نماید. 

– سایر علائم

از دیگر علائم مربوط به حساسیت ناشی از خمیردندان می توان به مشکلات تنفسی، کهیر، خارش، قرمزی چشم، آبریزش چشم و التهاب لثه اشاره کرد.

تشخیص حساسیت به خمیردندان

حساسیت به خمیردندان امری نادر اما محتمل است. به طور معمول تعداد بسیار کمی از افراد ممکن است به این عارضه دچار شوند. با این وجود، ابتلا به حساسیت به خمیردندان دردناک و ناراحت‌کننده بوده و ممکن است بر غذا خوردن، صحبت کردن و ظاهر بیمار تاثیر منفی داشته باشد.

تشخیص این عارضه با تعویض خمیردندان میسر است. اگر به وجود علائم حساسیت به خمیردندان مورد استفاده ی خود مشکوک هستید، بهترین کار تعویض برند یا نوع آن می‌باشد. برای مثال اگر از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده می‌کنید، در صورت وجود نشانه‌های حساسیت، می‌توان از خمیردندان مخصوص دندان‌های حساس و یا فاقد فلوراید استفاده کرد. بهترین پیشنهاد برای افراد حساس به خمیردندان، استفاده از خمیردندان‌های بدون گلوتن و فلوراید می‌باشد.

در عین حال فراموش نشود که بهترین کار مراجعه به یک دندانپزشک یا پزشک برای انجام تست آلرژی است. انجام این تست آلرژی می‌تواند وجود آلرژی را ثابت کند. در صورت مثبت بودن تست اول، تست دیگری از فرد به عمل می‌آید تا نتیجه اولیه ثابت گردد. در این صورت می‌توان آلرژن عامل بروز حساسیت برای فرد را شناسایی کرده و در آینده از خرید برندی که حاوی آن است اجتناب کند.

پیشگیری از حساسیت به خمیردندان

در صورتی که نشانه های ابتلا به حساسیت به خصوص اگر از قبل هم مشاهده شده، نادیده گرفته نشود. در صورتی که پیش از این نیز این علائم را دیده اید، لازم است که با دندانپزشک یا پزشک خود در این مورد مشورت کنید. در ادامه نکاتی برای پیشگیری از انواع حساسیت به خمیردندان آورده شده است که رعایت کردن این موارد کمترین آلرژی را در پی خواهد داشت:

• به باقی‌ماندن هر مقدار خمیردندان در گوشه‌های دهان دقت کرده و صورت و دهان خود را پس از مسواک زدن به طور کامل شستشو دهید.
• خمیردندانی را خریداری کنید که از کمترین مواد شیمیایی استفاده کرده است.
• در صورت بروز کوچکترین علائم حساسیت به خمیردندان، از انواع و برندهای دیگر استفاده کنید.
• مقدار استفاده از خمیردندان را در هر بار مسواک زدن به حداقل برسانید. این امر تماس فرد با ماده حساسیت‌زا و بلع خمیردندان را کاهش میدهد.

استفاده از خمیردندان‌های شیمیایی می‌تواند از عوامل مهم ابتلا به آلرژی باشد. لذا برای پیشگیری و دوری از هرگونه علائم حساسیت‌های خمیردندانی، بهتر از از خمیردندان‌های طبیعی و فاقد گلوتن استفاده کرد. برند آلفادنت برای اولین بار در ایران به تولید انواع مختلف خمیردندان‌های طبیعی در کشور پرداخته است. خمیردندان‌های طبیعی آلفادنت فاقد گلوتن و انواع افزودنی‌های شیمیایی بوده و از طعم‌دهنده‌ی طبیعی در آن‌ها استفاده شده است. برای دیدن محصولات و کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به فروشگاه آنلاین خمیردندان‌های طبیعی آلفادنت مراجعه کنید.

درمان حساسیت به خمیردندان

خمیردندان ماده‌ای ضروری برای رعایت بهداشت دهان و دندان است و نمی‌توان از قطع مصرف آن به طور کامل اجتناب کرد. حساسیت به خمیردندان درمان به خصوصی ندارد. درمان آلرژی به خمیردندان نیز مانند آلرژی‌های دیگر ابتدا با منع استفاده از عامل حساسیت‌زا صورت می‌گیرد. پرهیز از مصرف خمیردندان یا محصول حاوی ماده حساسیت‌زا تنها راه خلاصی از علائم آن است. علائم حساسیت با پرهیز از مصرف ماده آلرژی‌زا بهبود می‌یابد. از آنجا که تعویض خمیردندان چندان هزینه بر نیست، توصیه می‌شود در صورت بروز کوچکترین نشانه‌های ابتلا به این عارضه، به سرعت آن را با انواع دیگر تعویض کنید.

همچنین می‌توان از محصولات جایگزین مانند پودر دندان استفاده کرد. پودر دندان ماده‌ای برای تمیز کردن دندان‌هاست که قرن‌هاست استفاده می‌شود اما تنها چند سالی است که در بازار به شهرت دست یافته است.

آیا آلرژی به خمیردندان می‌تواند مانعی بر سر راه رعایت بهداشت دهان و دندان باشد؟

اگر حساسیت به خمیردندان ثابت شود، آیا استفاده از انواع خمیردندان برای فرد ممنوع خواهد بود؟ اصلا این گونه نیست. زمانی که ابتلا به حساسیت به خمیردندان در فرد ثابت گردد، تنها کافی است نوع دیگری خمیردندان را برای تمیز کردن دندان‌های خود انتخاب و امتحان کند. همچنین در صورتی که فرد به یکی از انواع فلوراید حساسیت داشته باشد، می‌توان از برندهای فاقد فلوراید در بازار استفاده کرد . در صورت حساسیت به طعم میخک، می‌توان از برندهای نعنایی استفاده کرد. طعم نعنا باعث حس تازگی در دهان شده و کمترین میزان حساسیت را داراست.

با این وجود در صورت حساسیت شدید به اغلب ترکیبات موجود در خمیردندان و انواع آن، می‌توان از محصولات دیگر موجود در بازار به عنوان جانشین بهره برد. یکی از انواع این محصولات جایگزین، پودر دندان است که همان عمل مشابه خمیردندان را انجام می‌دهد. همچنین می‌توان پودر دندان را با استفاده از مواد طبیعی در خانه تهیه و یا از برندهای موجود در بازار استفاده کرد.

منابع

• allergyhq.com
• Colgate.com
• آلفادنت
• سایت کلینیک دندانپزشکی یوسف آباد
• سایت کلینیک دندانپزشکی پردیس
• سایت دکتر امید امیربنده
• سایت دکتر کاوس قاجار